“Μπορείτε να αγαπάτε τους άλλους χωρίς να ηγείστε αλλά είναι αδύνατον να ηγείστε χωρίς να τους αγαπάτε”
Η παραπάνω φράση δανεισμένη από το βιβλίο του J.Maxwell “Τα 5 επίπεδα της ηγεσίας” μου προκάλεσε μια σειρά σκέψεων, μερικές από τις οποίες θα ήθελα να μοιραστώ με εσάς τους αναγνώστες του άρθρου.
Στην αρχή δεν σας κρύβω είπα: “ακόμη μια αμερικανιά” του τύπου: 10 τρόποι να γίνεται ηγέτες, 5 τρόποι να πετύχετε, 7 τρόποι να βγάλετε το γίγαντα από μέσα σας! Ξεφυλλίζοντας όμως το βιβλίο, ο συνειρμός της σκέψης με προσγείωσε στην πραγματικότητα. Τι μορφή ηγεσίας βιώνουμε σήμερα στις περισσότερες επιχειρήσεις, στην πολιτική εντός χώρας αλλά και διεθνώς. Δυστυχώς βιώνουμε την ηγεσία “θέσης” (έτσι ονομάζει ο συγγραφέας την ηγεσία-εξουσία που απλώς δίδεται σε κάποιον για να ασκήσει τα καθήκοντά του). Ο ηγέτης θέσης λειτουργεί με γνώμονα τον εαυτό του, ενδιαφέρεται για την ανέλιξη του, στοχεύει στο προσωπικό συμφέρον, ικανοποιεί κάθε χατίρι προκειμένου να κρατήσει τη θέση αυτή.
Γιατί όμως μας αφορά όλους το θέμα αυτό; Γιατί απλώς, ηγεσία δεν ασκεί μόνο ένα υψηλόβαθμο στέλεχος αλλά όλοι μας, από το προσωπικό επίπεδο “ηγούμαι περί εμαυτόν” όπως αναφέρει ο Λυσίας στην «περί δήμου καταλύσεως απολογία» μέχρι τη διοίκηση ενός μεγάλου οργανισμού.
Ποια είναι λοιπόν τα επόμενα επίπεδα, σκέφτηκα. Πως μπορεί κάποιος να ανέβει αυτά τα “σκαλιά”. Η απάντηση ήρθε μόλις πάτησα στο “δεύτερο σκαλί”: μέσα από την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων με τήρηση αρχών και αξιών. Μεγάλο το κενό στην εκπαίδευση μας, πάνω στις δεξιότητες αυτές (επικοινωνία, λήψη αποφάσεων, συνεργασία με άλλους, επίλυση συγκρούσεων και τα συναφή). Κάθε μια επιμέρους δεξιότητα και ένας κόσμος ολάκερος. Όροι (ενσυναίσθηση, άγκυρες, θόρυβοι, απόδοση αιτιότητας, αντίληψη…), μοντέλα (συναισθηματική νοημοσύνη, σημειωτική, νευρογλωσσικός προγραμματισμός…), τεχνικές (καλός-κακός μπάτσος, παράφραση, ενεργητική ακρόαση), ονόματα (Berne, Goleman, Tuckman και φυσικά οι δικοί μας Αριστοτέλης, Πλάτωνας, Ηράκλειτος…).
Πόσο εύκολο σκέφτομαι είναι να χαθεί κάποιος μέσα σε όλα αυτά! Ποιος είναι ο σκοπός όλης αυτής της πληροφορίας; Μόνο ένας: μέσα από τις διαφορετικές οπτικές και προσεγγίσεις να βρούμε τον δικό μας δρόμο. Σε αυτόν τον δρόμο όπου θα βιώνουμε αρμονικά τη συνύπαρξη μας με ότι συνιστά το περιβάλλον μας (φυσικό, επαγγελματικό, οικογενειακό, φιλικό).
Τα κύρια βήματα στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων, αν επιχειρήσουμε να συνοψίσουμε τα πολλά σε λίγα λόγια θεωρώ ότι είναι τα παρακάτω:
- Συνειδητότητα της δικής μας συμπεριφοράς. Το πρώτο μεγάλο βήμα. Να καταλάβουμε πως λειτουργούμε οι ίδιοι και γιατί. Μήπως απλώς αντιδρούμε στις καταστάσεις; Μήπως γινόμαστε έρμαια στα συναίσθημα μας και η λογική πάει περίπατο; Μήπως τα πάντα περιστρέφονται γύρω από εμάς και οι άλλοι γύρω μας δεν υπάρχουν;
- Δεύτερο βήμα η αξιολόγηση κάθε κατάστασης με λογικά κριτήρια. Γνώση βασικών στοιχείων ψυχολογίας, κοινωνιολογίας, ιστορίας, επικοινωνίας. (σε επόμενο άρθρο θα παραθέσουμε μερικές προτάσεις βιβλίων για αρχή). Η κατανόηση της κατάστασης, η απόδοσης αιτιότητας (γιατί συμβαίνει αυτό;), η ανάγνωση του περιβάλλοντος μας.
- Τρίτο βήμα: Να αποφασίσουμε την κατάλληλη, για την κατάσταση που βρισκόμαστε κάθε φορά, συμπεριφορά. Προσαρμοσμένη συμπεριφορά στο χώρο, στη δεδομένη χρονική στιγμή, στους συγκεκριμένους ανθρώπους. Μια συμπεριφορά για την οποία δεν θα ντρεπόμαστε αργότερα όχι από τους άλλους αλλά από τον ίδιο μας τον εαυτό.
Κάθε βήμα από τα παραπάνω αποδομείται σε πολλά μικρότερα. Αξίζει όμως η προσπάθεια να ασχοληθούμε, μιας και όλοι θέλουμε δίπλα μας ανθρώπους που μας εκτιμούν, μας σέβονται, μας αγαπούν και νοιάζονται για εμάς. Αυτό που δίνουμε, αυτό εισπράττουμε.
“Όταν έχετε και άλλους μαζί σας είναι δύσκολο να νιώσετε μοναξιά”. Ο ηγέτης δεν είναι μόνος όπως πολλοί νομίζουν.
Η ηγεσία με την ευρύτερη έννοια μας αφορά όλους, στην παρέα, στην οικογένεια, στην επιχείρηση μας, στην πολιτεία. Η ευθύνη μας στο κοινό καλό. Χωρίς καμία δόση ρομαντισμού, διότι σε βάθος χρόνου είναι η μόνη συνταγή της προκοπής και της βιωσιμότητας.
Όλα αυτά στην καθημερινή πρακτική σημαίνουν καλές ανθρώπινες σχέσεις με τους συνεργάτες στο τμήμα μας, με τους συναδέρφους στην εταιρία, με τους συμπολίτες μας στο δρόμο. Και αν σήμερα κάποιοι από εμάς δεν έχουν εργασία, αυτές είναι οι δεξιότητες που θα βοηθήσουν κυρίως στην ανεύρεσή της. Πολλοί νομίζουν ότι αρκούν τα πτυχία και οι πιστοποιήσεις (μείζονος σημασίας βέβαια και αυτά). Εκείνους που ψάχνουν όμως όλες οι σοβαρές εταιρίες, είναι αυτοί που ξέρουν να επικοινωνούν, να συνεργάζονται, να ενδιαφέρονται, να αναπτύσσουν πρωτοβουλία. Αυτά τα στοιχεία πρέπει να τονίζει κάποιος σε μια συνέντευξη για διεκδίκηση μιας θέσης και όχι να αναφέρεται απλώς στα “χαρτιά” με έναν φτωχό λόγο και αδυναμία ανάπτυξης συνειρμικής σκέψεις και λογικής.
Τελικά απαντώντας στο ερώτημα του τίτλου, θα λέγαμε ότι η ηγεσία είναι “ρήμα”, είναι ενέργεια, είναι δράση, είναι κινητικότητα και είναι υπόθεση όλων μας. Όχι παθητική αποδοχή των κακώς κειμένων, όχι αρνητικό πρόσημο και μηδενισμός στα πάντα, μα αισιοδοξία, όρεξη, δημιουργικότητα, κριτική.
Και όπως συχνά αναφέρουμε και στα εκπαιδευτικά μας προγράμματα: στόχος εμπρός!
Καλή συνέχεια και δύναμη σε όλους και όλες σας.
* Κυριακίδης Γιώργος, διευθυντής εκπαίδευσης Human Asset AE
Θυμίζουμε τα επόμενα προγράμματά μας:
Soft skills for project managers: http://wp.me/P13Eps-mb
E-learning : http://wp.me/P13Eps-5W
Αθήνα: http://wp.me/P13Eps-7N
Θεσσαλονίκη: http://wp.me/P13Eps-7c
Ms- Progect Θεσσαλονίκη: http://wp.me/P13Eps-5j
Οι θέσεις είναι περιορισμένες σε κάθε πρόγραμμα για λόγους ποιότητας και αποτελεσματικότητας.
Note: “PMI”, “PMP”, and “PMBOK Guide” are registered marks of the Project Management Institute, Inc.
